Հոգեկան ակտիվության ապահովման տեսակետից քունը չափազանց կարևոր գործոն է, քանի որ անքնությունը բերում է այնպիսի հոգեկան հյուծվածության (դյուրագրգռություն, քնկոտություն, սոցիալական և մասնագիտական դեզադապտացիա), ինչը չի դիտվում անգամ ամենածանր ֆիզիկական լարվածության ընթացքում։

Քնի խանգարման հիմնական ախտանիշները հետևյալն են՝ քուն մտնելու և արթնանալու խանգարում, քնի զգացողության կորուստ, քնի տևողության խանգարում, ընդմիջվող քուն, քնի խորության խանգարում, երազներ, լուսնոտություն (սոմնամբուլիզմ), քունարթմնի ռեժիմի խանգարում։

Քնի խանգարումները շատ բազմազան են, չնայած, սովորաբար, բոլորն էլ կոչում ենք անքնություն։ Համաձայն ՀՄԴ-10-ի՝ «քնի խանգարումներ» (ինսոմնիա) հասկացությունը ընդգրկում է քնի քանակի, որակի և տևողության խանգարումները, որոնք իրենց հերթին կարող են բերել քնկոտության ցերեկային ժամերին, ուշադրության կենտրոնացման խանգարումների, հիշողության թուլացման, տագնապայնության։ Հարկ է նշել, որ քնի խանգարումները, հիմնականում, երկրորդային բնույթ են կրում, և հաճախ արտահայտում են մարդու հոգեկան անհանգստությունը, հիմնականում՝ տագնապն ու դեպրեսիան, որոնք հիվանդը կարող է անգամ չգիտակցվել։ Բացի այդ, քնի խանգարումները որոշակի առումով, տարիքային պրոբլեմ են. մարդիկ կարող են վատ քնել ցանկացած տարիքում, պարզապես նախածերունական և ծերունական տարիքում այն հանդիպում է ավելի հաճախ։ Քնի խանգարումները բնորոշ են նաև հոգեբանական որոշակի վիճակների, որոնք ընթանում են կյանքի իմաստազրկմամբ։ Անկասկած, քնի խանգարումները կապված են մարմնական հիվանդությունների հետ, հատկապես՝ քրոնիկական ցավերով ընթացող հիվանդությունների։

Քնի խանգարումներն ամենահաճախ հանդիպող խանգարումներից են։ Այսպես, գրեթե յուրաքանչյուր մարդ (90%) կյանքում գեթ մեկ անգամ տառապել է անքնությունից։ Իսկ մարդկանց 1/3-ը «կարոտ է» բավարար և լավ քնի։ Քնի խանգարում ունեցողների 60%-ը գանգատվում են քուն մտնելու խանգարումից, մոտ 20%-ը՝ արթնանալու, մնացած 20%-ը՝ զանազան խանգարումներից։

Քնի խանգարումների ժամանակ խախտվում են քնի բոլոր փուլերն ու բաղադրիչները։ Ըստ ՀՄԴ-10-ի՝ դրանք ընդգրկում են խանգարումների երկու մեծ խումբ՝ դիսսոմնիա և պարասոմնիա։։ Դիսսոմնիաներն առաջնային փսիխոգեն վիճակներ են, որոնք բնութագրվում են քնի քանակի, որակի և տևողության հուզականորեն պայմանավորված խանգարումներով, այսինքն՝ ինսոմնիա, հիպերսոմնիա և քուն-արթմնի ռեժիմի խանգարում։ Պարասոմնիա տերմինով առանձնացվում են քնի ընթացքում առաջացած ոչ նորմալ էպիզոդիկ վիճակները՝ սոմնամբուլիզմ, գիշերային սարսափներ, մղձավանջներ։ Նշված անօրգանական բնույթի քնի հոգեծին խանգարումներից բացի, ՀՄԴ-10-ը առանձնացնում է նաև օրգանական բնույթի քնի խանգարումներ՝ նարկոլեպսիա, կատալեպսիա, քնի ապնոէ։